Alcohol en vrienden en leeftijdsgenoten en sociale normen
Dit item maakt deel uit van dossier:
Alcohol en jongeren
Ga direct naar achtergrondinformatie
Vrienden en leeftijdsgenoten spelen (naast ouders) een belangrijke rol in het alcoholgebruik van jongeren. Ook de heersende sociale normen beïnvloeden het alcoholgebruik.
Vrienden en leeftijdsgenoten
Hoewel ouders gedurende de gehele adolescentie van invloed zijn op de ontwikkeling van hun kinderen [1], ook met betrekking tot hun alcoholgebruik [2], neemt de autonomie van jongeren en de invloed van vrienden en leeftijdsgenoten in de adolescentie steeds meer toe. Vrienden en leeftijdsgenoten spelen (naast ouders) een belangrijke rol bij het beginnen en doorgaan met drinken van jongeren [3]. De invloed van vrienden loopt via selectie van vrienden. Zo selecteren jongeren vaak vrienden met een vergelijkbaar alcoholgebruik [4].
Sociale normen
Naast selectieprocessen spelen sociale beïnvloedingsprocessen (peer pressure and influence) een rol in een groep. Er zijn drie typen van ‘peer pressure and influence’ op alcoholgebruik [5]: directe druk om te drinken [1], modeling en [2] het effect van sociale normen [6]. Bij zowel modeling als sociale normen is er geen sprake van directe druk om te drinken, maar een individu past zijn of haar gedrag aan op basis van de perceptie of inschatting wat anderen doen (modeling) of wat gewenst of normaal is om te doen (sociale normen). Zo blijkt uit onderzoek dat beste vrienden elkaars alcoholgebruik duidelijk beïnvloeden: als de één meer drinkt, zal de ander vaak ook meer gaan drinken [7]. Jongeren weten de sociale normen over alcoholgebruik in hun groep niet altijd even goed in te schatten. Het aantal binge drinkers in de directe omgeving en onder leeftijdsgenoten wordt vaak overschat en men maakt ook verkeerde inschattingen over hoe andere jongeren tegenover binge drinken en dronkenschap staan [8]. In bepaalde leeftijdsfasen zijn jongeren meer en minder gevoelig voor sociale invloed [9]. Bij jongeren tussen de 12 en 15 jaar is de sociale invloed heel sterk, aangezien jongeren graag bij de groep willen horen. Jongeren boven de 16 jaar worden daar iets minder gevoelig voor, omdat zij meer autonoom gaan handelen, meer eigen beslissingen nemen en minder afhankelijk van vrienden zijn.
Gerelateerde pagina's
Nieuws
- Systematische review: het gebruik van sociale netwerkanalyse om alcoholgebruik onder volwassenen te onderzoeken 5 sep 2019
- We drinken zelf meer als anderen dat ook doen 30 jul 2019
- Systematische review: contextgerelateerde factoren die geassocieerd zijn met zwaar drinken 16 jul 2019
- Drinksnelheid van Nederlandse jongvolwassenen 3 jul 2019
- De rol van geslacht en leeftijd bij ‘indrinken’ voor het uitgaan 22 mei 2019
- Context, verwachtingen van alcoholgebruik en alcoholmisbruik 26 mrt 2019
- Opvattingen van Nederlandse MBO-studenten over binge drinken 18 dec 2018
- Nederlands onderzoek: Berichten over alcohol op social media tonen vooral positieve associaties 31 jul 2018
- Steeds meer aandacht voor alcoholmisbruik bij studentenorganisaties 20 jul 2018
- Posten op social media over alcohol is gelinkt aan meer alcoholconsumptie en meer alcoholproblemen 29 jun 2018
Lopend onderzoek
- Onderzoek naar de effecten van (sociale) media op alcoholgebruik bij jongeren
- Risky friends: how peers influence risk-taking behaviour in adolescence
Links
-
Het Grote Uitgaansonderzoek 2016
Actueel beeld van patronen van middelengebruik onder (subgroepen van) uitgaanders en de rol die vrienden hierbij spelen. -
Richtlijn verslavingspreventie binnen het onderwijs
In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven meer duidelijkheid over de manier van werken, de beschikbare interventies en de theoretische onderbouwing. -
School-based programmes to reduce and prevent substance use in different age groups
In dit artikel (2016) wordt de sociale invloed van vrienden per leeftijdsfase beschreven. -
Zien drinken doet drinken?
Publiekssamenvatting. De factsheet ‘Zien Drinken Doet Drinken?’ geeft een overzicht van de recente literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren. In deze publiekssamenvatting worden de belangrijkste resultaten uit de factsheet beschreven. -
Zien drinken doet drinken? Een update!
De factsheet ‘Zien Drinken Doet Drinken? Een update!' geeft een overzicht van de recente literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren. Tevens is er een publiekssamenvatting van de factsheet.
Referenties
- Spijkerman, R., Van den Eijnden, R. J., Overbeek, G., & Engels, R. C. (2007). The impact of peer and parental norms and behavior on adolescent drinking: The role of drinker prototypes. Psychology and health, 22(1), 7-29.
- Van der Vorst, H., Engels, R. C., Meeus, W., & Deković, M. (2006). Parental attachment, parental control, and early development of alcohol use: A longitudinal study. Psychology of addictive behaviors, 20(2), 107.
- Van der Vorst, H., Engels, R. C., Meeus, W., & Deković, M. (2006). Parental attachment, parental control, and early development of alcohol use: A longitudinal study. Psychology of addictive behaviors, 20(2), 107.
- Wang, C., Hipp, J. R., Butts, C. T., Jose, R., & Lakon, C. M. (2015). Alcohol use among adolescent youth: the role of friendship networks and family factors in multiple school studies. PloS one, 10(3), e0119965.
- Van Hasselt, N. Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder Nederlandse jongeren. 2010, Trimbos-instituut: Utrecht, the Netherlands.
- Borsari, B. & Carey, K.B. (2001). Peer influences on college drinking: A review of the research. J Subst Abuse, 13/14:391-424.
- Zwaluw, C.S., van der, Larsen, H. & Engels, R.C.M.E. (2011). Best friends and alcohol use in adolescence: the role of the dopamine D4 receptor gene. Addiction Biology, 17, 1036 - 1045.
- Borsari, B. & Carey, K.B. (2003). Descriptive and Injunctive Norms in College Drinking: A Meta-Analytic Integration. J Stud Alcohol, 64(3): 331–341
- Onrust, S.A., Otten, R., Lammers, J. & Smit, F. (2016). School-based programmes to reduce and prevent substance use in different age groups: what works for whom? Systematic review and metaregression analysis. Clinical Psychology Review, 44(maart), 45-59.
Laatst gewijzigd: vrijdag 6 september 2019 16:33