Alcohol en opvoeding

Ouders die duidelijke regels afspreken met hun kinderen over alcohol en het alcoholgebruik van hun kind in de gaten houden, verkleinen de kans op alcoholproblemen op latere leeftijd. Naast het gedrag van de ouders beïnvloedt ook het alcoholgebruik van broers en/of zussen de kans op alcoholproblemen.

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Drinkgedrag ouder beïnvloedt kind

Ouders die alcohol drinken, hebben vaker kinderen die vroeg beginnen met drinken, binge drinken of een alcoholverslaving ontwikkelen op latere leeftijd [1, 2]. Ook het zien drinken van ouders speelt een rol in het alcoholgebruik van jongeren [3]. Daarnaast beïnvloedt het alcoholgebruik van (oudere) broers en zussen het alcoholgebruik van kinderen [4].

Opvoedstijl en alcoholgebruik

Naast het alcoholgebruik van ouders en broers en/of zussen speelt de opvoedstijl een belangrijke rol in de ontwikkeling van het alcoholgebruik van jongeren. Ouders kunnen met hun opvoedstijl zowel een positieve als een negatieve invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kind. Een autoritatieve opvoedstijl - gekenmerkt door betrokkenheid, emotionele steun, het stellen van grenzen en open communicatie - is een beschermende factor op het alcoholgebruik van hun kinderen. Daarnaast laat een permissieve opvoedstijl op jonge leeftijd ook positieve effecten zien. Daarentegen is een autoritaire, verwaarlozende of een op late leeftijd permissieve opvoedstijl een risicofactor [5]. Lees meer over opvoedstijlen en alcoholgebruik in de factsheet Opvoeding en Uitgaan.

Naast de algemene opvoedstijlen, zijn specifieke aspecten van de opvoeding van belang. Zo vormt een afkeurende houding van ouders omtrent het alcoholgebruik in de adolescentie een beschermende factor op het alcoholgebruik van jongeren indien deze zich vertaalt in:

  • Het stellen van regels

Strikte regels omtrent drinkgedrag van kinderen draagt bij aan uitstel van beginnen met drinken [6] en een lagere alcoholconsumptie bij jongeren [7].

  • Monitoring

Aandacht, oplettendheid en toezicht door ouders met betrekking tot activiteiten van jongeren (zowel wat betreft hun vrienden, school als gedrag thuis) en communicatie die duidelijk maakt dat de ouder bezorgd is en bewust van die activiteiten. Goede monitoring is een beschermende factor voor alcoholgebruik van adolescenten [8].

Alcohol in huis

Een goedkeurende houding van ouders omtrent het alcoholgebruik in de adolescentie, zoals het goedkeuren van proeven en slokjes nemen van alcoholhoudende drank, is een risicofactor. Hierdoor gaan jongeren zelf meer positieve ideeën over alcohol ontwikkelen [9]. Ook de beschikbaarheid van alcohol thuis kan bijdragen aan een positievere houding ten opzichte van alcohol en uiteindelijk tot meer frequent en risicovol drinken van jongeren leiden [10,11].

Instabiliteit en trauma’s

Tenslotte vormen instabiliteit en jeugdtrauma’s in het gezin een risicofactor voor alcoholgebruik van jongeren, evenals psychische problemen van de ouders [12].

Gerelateerde pagina's

Links

  • Alcohol en drugs: tien vragen van ouders (folder)
    Deze folder beantwoordt tien veelgestelde vragen van ouders over alcohol en drugs en geeft tips hoe ouders met hun kind in gesprek kunnen gaan.
  • Blad van NIX
    Uitgave van NIX18 in samenwerking met het populairwetenschappelijke tijdschrift Quest dat te gebruiken is in communicatie met ouders, bijvoorbeeld tijdens ouderavonden.
  • Helder op School
    is een preventieprogramma voor scholen rondom middelengebruik. Naast voorlichting aan leerlingen is er aandacht voor een goed schoolbeleid en het betrekken van ouders.
  • De invloed van ouders op alcoholgebruik (nix18voorprofs.nl)
    Behavioural Science Intsitute, Radboud Universiteit: Nijmegen, the Netherlands, 2013.
  • Factsheet - IJslandse aanpak van middelengebruik onder jongeren
    Het IJslandse preventiemodel is een aanpak gebaseerd op wetenschappelijke inzichten om middelengebruik (alcohol, tabak en drugs) door jongeren te voorkomen. Deze factsheet geeft inzicht in de werkwijze van het IJslandse preventiemodel en de kansen die dit model biedt voor de Nederlandse situatie.
  • Factsheet -Ouders over middelengebruik sociale mediagebruik en gamen door jongeren. Cijfers uit het HBSC-onderzoek 2021 onder ouders.
    Beschrijft de resultaten van een landelijk onderzoek tussen 2007 en 2021 naar opvattingen van ouders over het middelengebruik door jongeren en de opvoedstrategieën die zij daarbij zelf als ouder hanteren.
  • Infosheet - Alcohol: Een aantal feiten over de schadelijkheid op een rij
    Achtergrondinformatie over de schadelijkheid van alcohol voor professionals die voorlichting geven aan ouders.
  • NIX18 - Toolkit voor ouders
    Materialen en factsheets voor ouders.
  • Niet roken & drinken onder de achttien: wat doen de ouders?
    Infographic met de belangrijkste cijfers uit de factsheet Peilstationsonderzoek Ouders 2015 waarin ouders hun mening geven over het gebruik van alcohol, tabak, cannabis en internet door jongeren.
  • NIX18
    De NIX18-campagne heeft als doel het versterken van de sociale norm ‘niet drinken en roken tot je 18e‘. En richt zich op de samenleving als geheel en de omgeving van jongeren in het bijzonder.
  • NIX18: Alcoholgebruik scholieren 12-16 jaar
    Cijfers over middelengebruik onder scholieren van 12-16 jaar.
  • Rol van ouders bij alcohol- en cannabisgebruik adolescenten
    Dit proefschrift beschrijft de rol van ouders bij het voorkomen van alcohol en cannabisgebruik door jongeren waarbij vooral regels van ouders de belangrijkste voorspellers blijken te zijn.
  • Uw kind en Alcohol
    Uwkindenalcohol.nl is onderdeel van een opvoedcampagne rondom middelengebruik en bevat achtergrondinformatie en opvoedtips over jongeren en alcohol.
  • Zien drinken doet drinken?
    Publiekssamenvatting. De factsheet ‘Zien Drinken Doet Drinken?’ geeft een overzicht van de recente literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren. In deze publiekssamenvatting worden de belangrijkste resultaten uit de factsheet beschreven.
  • Zien drinken doet drinken? Een update!
    De factsheet ‘Zien Drinken Doet Drinken? Een update!' geeft een overzicht van de recente literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren. Tevens is er een publiekssamenvatting van de factsheet.

Referenties

  1. Trucco, E. M. (2020). A review of psychosocial factors linked to adolescent substance use. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 196, 172969.
  2. Rossow, I., Keating, P., Felix, L., & McCambridge, J. (2016). Does parental drinking influence children's drinking? A systematic review of prospective cohort studies. Addiction, 111(2), 204-217.
  3. Smit, K., Otten, R., Voogt, C., Kleinjan, M., Engels, R. & Kuntsche, E. (2018). Exposure to drinking mediates the association between parental alcohol use and preteen alcohol use. Addictive behaviors, 87, 244-250.
  4. Schuler, M. S., Tucker, J. S., Pedersen, E. R., & D'Amico, E. J. (2019). Relative influence of perceived peer and family substance use on adolescent alcohol, cigarette, and marijuana use across middle and high school. Addictive behaviors, 88, 99-105.
  5. Čablová, L., Pazderková, K., & Miovský, M. (2014). Parenting styles and alcohol use among children and adolescents: A systematic review. Drugs: Education, Prevention and Policy, 21(1), 1-13.
  6. Yuen, W. S., Chan, G., Bruno, R., Clare, P., Mattick, R., Aiken, A., ... & Peacock, A. (2020). Adolescent alcohol use trajectories: risk factors and adult outcomes. Pediatrics, 146(4).
  7. Mares, S. H., Lichtwarck-Aschoff, A., Burk, W. J., Van der Vorst, H., & Engels, R. C. (2012). Parental alcohol-specific rules and alcohol use from early adolescence to young adulthood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 53(7), 798–805.
  8. Villarreal, D. L., & Nelson, J. A. (2018). Parental monitoring and adolescent risk behaviors: the moderating role of adolescent internalizing symptoms and gender. Journal of Child and Family Studies, 27(11), 3627-3637.
  9. Trucco, E. M. (2020). A review of psychosocial factors linked to adolescent substance use. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 196, 172969.
  10. Peeters, M., Koning, I., Monshouwer, K., Vollebergh, W.A. & Wiers, R.W. (2016). Context effects of alcohol availability at home: implicit alcohol associations and the prediction of adolescents’ drinking behavior. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 77(5), 749-756.
  11. Sharmin, S., Kypri, K., Khanam, M., Wadolowski, M., Bruno, R., & Mattick, R. P. (2017). Parental supply of alcohol in childhood and risky drinking in adolescence: systematic review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public health, 14(3), 287.
  12. Bozzini, A. B., Bauer, A., Maruyama, J., Simões, R., & Matijasevich, A. (2020). Factors associated with risk behaviors in adolescence: a systematic review. Brazilian Journal of Psychiatry, 43, 210-221.