Integrale aanpak alcoholpreventie

1. De fysieke en sociale omgeving hebben een sterke invloed op het alcoholgebruik van mensen. Maatregelen en interventies binnen deze pijler richten zich enerzijds op het beperken van de fysieke beschikbaarheid van alcohol. Het gaat dan bijvoorbeeld om het alcoholvrij maken van de schoolomgeving of de sportvereniging. Anderzijds gaat het bij deze pijler om het veranderen van de sociale norm rondom alcohol, zoals de campagnes NIX18 en BOB.
2. Regelgeving en handhaving zijn instrumenten van de landelijke en lokale overheid om de beschikbaarheid van alcohol te beperken en de verantwoorde verstrekking te bevorderen. Voorbeelden hiervan zijn de wettelijke leeftijdsgrens voor alcohol, de eis voor leidinggevenden in de horeca om een diploma Sociale Hygiëne te hebben en het toezicht op deze wettelijke regels. De handreiking toezicht op de Alcoholwet is een dynamisch kennisplatform met betrouwbare informatie over de de Alcoholwet. De handreiking toezicht op de Alcoholwet biedt ondersteuning aan gemeenten bij de handhaving van de Alcoholwet. 
3. Voorlichting en educatie dient verschillende doelen. Een belangrijk doel van voorlichting is om de kennis van bevolking of specifieke groepen of individuen daarbinnen over de gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik te vergroten en daarmee een bijdrage te leveren aan gedragsverandering. Een voorbeeld hiervan is informatieverstrekking aan personen met een kinderwens om te voorkomen dat ze alcohol drinken voor, tijdens en na de zwangerschap indien zij borstvoeding geven. Voorlichting heeft echter pas effect in combinatie met andere interventies, zoals het beperken van de beschikbaarheid van alcohol en toezicht en handhaving.
4. Signalering, advies en ondersteuning zijn van toepassing op het moment dat, ondanks alle preventieve inspanningen, toch mensen in de problemen raken door alcoholgebruik. Het vroegtijdig signaleren van deze problemen en vervolgens adequaat reageren kan voorkomen dat problemen verergeren en dat zwaardere zorg nodig is.

Gemeenten zijn bij uitstek de partij om een integrale alcoholpreventie aanpak samen te stellen, stakeholders te betrekken en activeren en preventie activiteiten te coördineren. Deze rol sluit aan bij de wettelijke verplichting voor gemeenten om vierjaarlijks een Preventie- en Handhavingsplan alcohol op te stellen. Hoe gemeenten nader invulling kunnen geven aan een integrale alcohol preventieaanpak is uitgewerkt op het Loket Gezond Leven van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).  

• Meer informatie over hoe gemeenten een lokaal alcoholbeleid kunnen ontwikkelen, kunt u vinden op het Loket Gezond Leven thema alcohol van het RIVM.
• Meer informatie over ondersteuning bij het ontwikkelen van lokaal alcoholbeleid vindt u op de website van het Trimbos-instituut.