Maakt het uit hoeveel je drinkt?

Wat is de relatie tussen de hoeveelheid alcohol die je drinkt en de grootte van het risico op kanker (de dosis-responsrelatie)? Verschilt dit per type kanker? En welke effecten kun je verwachten van minderen of stoppen met drinken?

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Er is geen ‘veilige’ hoeveelheid alcohol om te drinken. Als je meer drinkt, neemt het risico op kanker toe en dit risico begint al te stijgen bij één drankje per dag [1, 2]. In het algemeen geldt voor alle gerelateerde kankersoorten dat hoe hoger het alcoholgebruik is, hoe hoger het risico op de desbetreffende kanker wordt [2].

Toch zijn er ook een aantal verschillen aan te geven. Het aantal glazen alcoholische dranken waarbij een verhoogd risico optreedt, verschilt per type kanker. Zo vergroot het drinken van één standaardglas alcohol per dag het risico op borstkanker bij vrouwen, terwijl het risico op darmkanker toeneemt bij het drinken van drie standaardglazen alcohol per dag. Het risico op leverkanker neemt toe bij het drinken van 4,5 standaardglazen per dag [1].

Dosis-respons relatie per kankersoort

Over de exacte dosis-responsrelatie bestaat nog veel onzekerheid en deze verschilt ook per type kanker. De kans op keelkanker is klein, maar lijkt bijvoorbeeld toe te nemen per extra glas alcohol dat men per dag drinkt [1]. Maar de studies die uitgevoerd zijn laten verschillende resultaten zien. Zo zijn er aanwijzingen dat de dosis-responsrelatie verschillend is voor mannen en vrouwen. Ook andere factoren - zoals roken - beïnvloeden de relatie tussen alcohol en keelkanker. Hoewel met vrij grote zekerheid gesteld kan worden dat alcohol het risico op keelkanker vergroot, is meer onderzoek nodig om de exacte dosis-responsrelatie te kunnen vaststellen. Lees meer over de combinatie van alcohol en roken in het item ‘Hoe groot is het risico bij drinken én roken?’.

Eenzelfde voorzichtigheid is geboden bij andere typen kanker. Studies laten over het algemeen zien dat er een verband is tussen het aantal glazen alcohol dat men per dag drinkt en het risico op mond-, slokdarm-, maag- en borstkanker (bij vrouwen), maar de exacte cijfers lopen uiteen [1].

Bij darmkanker en leverkanker lijken de bevindingen eenduidiger. Zo is er sprake van een non-lineaire dosis-responsrelatie bij darmkanker. Zo neemt het risico op darmkanker met ongeveer 15% toe bij het drinken van 3 standaardglazen per dag en 60% bij het drinken van zes glazen per dag [1].

Effect van minderen of stoppen

Onderzoek laat zien dat een lange periode zonder alcohol nodig is om het risico op kanker door eerder drankgebruik te verminderen. Er zijn aanwijzingen dat het risico vermindert na tien jaar. En na twintig jaar zou het risico op kanker even groot zijn als het risico voor mensen die nooit gedronken hebben. Meer onderzoek is wenselijk om de lengte van deze periodes preciezer te kunnen bepalen [5, 6]. Het minder of niet drinken van alcoholische dranken heeft ook veel andere voordelen die op een kortere termijn merkbaar zijn, zoals afname van angstklachten en slaapproblemen [7].

Referenties

  1. World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018).
  2. Rovira P, Rehm J. Estimation of cancers caused by light to moderate alcohol consumption in the European Union. Eur J Public Health. 2021;31:591–6. doi:10.1093/eurpub/ckaa236.
  3. Seitz, H.K. & Stickel, F. Molecular mechanisms of alcohol-mediated carcinogenesis. Nat. Rev. Cancer 7, 599–612 (2007).
  4. Rehm, J., Patra, J. & Popova, S. Alcohol drinking cessation and its effect on esophageal and head and neck cancers: a pooled analysis. Int. J. cancer 121, 1132–7 (2007).
  5.  WHO. Alcohol and cancer in the WHO European Region: an appeal for better prevention. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2020.
  6. Druesne-Pecollo, N. et al. Alcohol Drinking and Second Primary Cancer Risk in Patients with Upper Aerodigestive Tract Cancers: A Systematic Review and Meta-analysis of Observational Studies. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 23, 324–331 (2014).
  7. Bransen. Psychische klachten en alcohol. Handreiking voor huisarts en POH-GGZ. (2016).