Cijfers alcoholgebruik volwassenen

Vier indicatoren van alcoholgebruik in de afgelopen 12 maanden worden bekeken:

1. Alcohol drinken: het drinken van een drankje met alcohol
2. Voldoen aan het drinkadvies van de Gezondheidsraad: geen alcohol drinken of in ieder geval niet meer dan 1 glas alcohol per dag
3. Overmatig drinken: het drinken van meer dan 14 glazen alcohol per week (vrouwen) of meer dan 21 glazen alcohol per week (mannen)
4. Zwaar drinken: het minstens één keer per week drinken van ten minste 4 (vrouwen) of 6 (mannen) glazen alcohol op één dag

De cijfers worden gepresenteerd naar geslacht, leeftijd en opleiding. Waar mogelijk zijn de meest recente cijfers uit 2021 gerapporteerd, maar een deel van de cijfers is ouder. Daarnaast worden veranderingen sinds 2014 weergegeven. 

In 2020 en 2021 werd de waarneming voor de Gezondheidsenquête verstoord door de coronacrisis. Lees wat dit betekent voor deze cijfers.

Van de volwassen Nederlanders heeft 78,0% in het afgelopen jaar alcohol gedronken (cijfers 2021). Van de bevolking van 18 jaar en ouder houdt 44,0% zich aan het drinkadvies van de Gezondheidsraad. Overmatig drinken komt voor bij 7,3% van de 18 plussers en 8,3% drinkt zwaar.

In 2021 hadden meer mannen (83,4%) dan vrouwen (72,7%) wel eens alcohol gedronken. Mannen hielden zich ook minder vaak aan het drinkadvies van de Gezondheidsraad dan vrouwen (34,5% versus 53,2%). Daarnaast was er een hoger percentage overmatige en zware drinkers onder mannen (8,6% en 9,1%) dan onder vrouwen (6,0% en 7,4%). 

Tot 30 jaar neemt het percentage dat in het afgelopen jaar alcohol gedronken had toe tot 88,1%, bij 30-plussers ligt dit percentage lager.

Ongeveer drie op de tien volwassenen jonger dan 30 jaar voldeed aan het drinkadvies van de Gezondheidsraad. Bij 30-plussers nemen deze percentages toe. Met name bij 75-plussers ligt dit percentage met 63% fors hoger.

Jongeren tussen de 18 en 25 drinken relatief vaak overmatig (rond de 12%). Bij 25-plussers ligt dit percentage lager.

Zwaar drinken neemt af met het stijgen van de leeftijd, met name jongvolwassenen tussen 18 en 24 jaar drinken vaak zwaar (bijna 1 op de 5).

Laagopgeleiden hebben het minst vaak alcohol gedronken in het afgelopen jaar en hoogopgeleiden het vaakst. Ook houden laagopgeleiden zich het vaakst aan het advies van de Gezondheidsraad en doen hoogopgeleiden dit het minst vaak.

Verder drinken laagopgeleiden minder vaak overmatig dan middelbaar opgeleiden. Ook drinken ze minder vaak zwaar dan middelbaar en hoogopgeleiden.

Het percentage volwassenen van 18 jaar en ouder dat wel eens alcohol drinkt (8 van de 10) is tussen 2014 en 2019 ongeveer gelijk gebleven, maar daalde tussen 2019 en 2020 van 79,1% naar 77,6%. In 2021 is dit gestabiliseerd.

Het percentage dat geen alcohol drinkt of niet meer dan 1 glas per dag is gestegen van 37,4% in 2014 naar 41,5% in 2019 en nam in 2020 verder toe tot 44,4%. In 2021 is dit niet verder toegenomen.

Het percentage overmatige drinkers is gedaald van 9,9% in 2014 naar 8,5% in 2019 en nam daarna verder af naar 6,9% in 2020. In 2021 was niet langer sprake van een daling. Zwaar drinken blijft sinds 2014 schommelen rond de 8 á 9%.

De indicatoren van alcoholgebruik (voldoen aan het drinkadvies van de Gezondheidsraad, overmatig en zwaar drinken) zijn geen uitsluitende groepen. Dat wil zeggen dat een overmatige drinker tegelijkertijd óók een zware drinker kan zijn en andersom. Dus iemand kan een overmatige drinker zijn door dagelijks 3 glazen te drinken (overmatig drinken) én een zware drinker door wekelijks minimaal één dag hebben waarop meer gedronken wordt (zwaar drinken).

Wanneer we uitsluitende groepen maken (zie tabel), zien we dat 44,0% van de volwassenen in 2021 voldeed aan het drinkadvies van de Gezondheidsraad. 44,8% dronk meer dan dat, maar dronk niet overmatig of zwaar (aangeduid als matige drinker in de tabel). Van de volwassenen dronk daarnaast 7,0% overmatig óf zwaar en 4,2%  van de volwassenen dronk overmatig én zwaar. Omgerekend naar aantallen volwassen in de Nederlandse bevolking gaat het om ruim 1,5 miljoen volwassenen die overmatig en/of zwaar drinken in 2021.

Prevalentie (%) en geschatte absolute aantallen van alcoholgebruik onder volwassenen in het afgelopen jaar

Cijfers uit 2021 lieten zien dat overmatig en zware drinkers vaak ook andere middelen gebruiken [1]. Onder overmatig en zware drinkers rookte respectievelijk 40,0% en 39,4% vergeleken met 20,6% onder de algemene bevolking. Het gebruik van cannabis lag bij deze drinkers op 18,1% (overmatige drinkers) en 23,4% (zware drinkers). Dit was 2 tot 3 keer zo hoog vergeleken met de algemene bevolking (8,0%). Het gebruik van andere drugs lag 3 tot 4 keer zo hoog onder overmatige en zware drinkers vergeleken met de algemene bevolking.

Verdiepende informatie over verschillende soorten drank die volwassenen drinken, is beschikbaar op basis van gegevens uit de Aanvullende Module Middelen 2020 van de Leefstijlmonitor [2].

Onder alle volwassenen die in 2020 in het afgelopen jaar alcohol dronken, drinkt bijna de helft (47%) ten minste maandelijks wijn en 39% drinkt ten minste maandelijks bier. Vrouwen drinken meer wijn dan mannen (56% tegenover 39%) en mannen drinken vaker bier dan vrouwen (57% tegenover 18%). Sterke drank wordt door 15% van de mannen gedronken en door 3,1% van de vrouwen. Dit is beduidend minder populair dan bier en wijn [2].

Daarnaast drinkt 13% van de volwassen bevolking (alcoholgebruikers en niet-alcoholgebruikers) alcoholvrije drankjes (bier, wijn of cider). Mannen doen dit vaker dan vrouwen (18% versus 9%).

Klik hier voor een beknopt overzicht van de kerncijfers 2021.

Op Trimbos.nl kunt u de factsheet Veranderingen in alcoholgebruik bij volwassenen in Nederland in de periode 2014-2020 - Trimbos-instituut downloaden.