Beschikbaarheid van alcohol en verantwoorde verstrekking

De Alcoholwet heeft als doel om schadelijke gevolgen van alcoholmisbruik tegen te gaan en alcohol gerelateerde overlast terug te dringen. De wet valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van VWS en is daarmee primair een gezondheidswet. De bepalingen in de wet richten zich vooral op het beperken van de verkrijgbaarheid van alcohol via officiële verkoopkanalen, zoals supermarkten, horeca en slijterijen.

Belangrijke bepalingen uit de wet zijn bijvoorbeeld:

• Het uitsluiten van verkoop van alcohol bij specifieke verkooppunten zoals niet-levensmiddelen winkels, automaten en tankstations (artikelen 12-14, 16, 18, 19, 22).
• Een vergunningenstelsel voor het verstrekken van sterke drank en het schenken voor consumptie ter plaatse (artikel 3).
• Een verbod op de verkoop van alcohol aan jongeren onder de 18 jaar (artikel 20 lid 1).
• Een minimale leeftijdsgrens van 18 jaar voor het in bezit hebben van alcohol (artikel 45).
• Een strafbaarheidsstelling van het 'doorgeven' van alcohol aan minderjarigen (Artikel 45a)

Als een onderneming alcohol mag verkopen, dient dit volgens de overheid op een verantwoorde manier plaats te vinden. In de Alcoholwet is daarom opgenomen dat tijdens openingstijden van een vergunningsplichtige horecabedrijven en slijterijen altijd een (dag)-leidinggevende aanwezig moet zijn die beschikt over een Diploma Sociale Hygiëne, zij hoeven, in afwachting van onderzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vooralsnog niet worden bijgeschreven in het nieuwe register sociale hygiëne (in de paracommerciële horeca gelden minder strenge eisen). De Verklaring Sociale Hygiëne geeft aan dat een leidinggevende succesvol het examen van de opleiding Sociale Hygiëne heeft afgelegd. Naar aanleiding van de evaluatie van de voorganger van de Alcoholwet, de Drank- en Horecawet (DHW), is een onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van de huidige opleidingseisen op het terrein van sociale hygiëne. In het onderzoek wordt geconcludeerd dat de huidige opleidingseisen als effectief worden beoordeeld, maar dat er wel enkele verbeteringspunten zijn.

Het toezicht op de Alcoholwet (toen nog de Drank- en Horecawet) is in 2013 gedecentraliseerd van de nationaal georganiseerde Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) naar gemeenten. Burgemeesters hebben sindsdien de verantwoordelijkheid om toe te zien op de naleving van de wet en te handhaven bij overtredingen van de wet. De NVWA houdt nog toezicht op enkele bepalingen van de wet, zoals het toezicht op vervoersmiddelen, legerplaatsen en luchthavens. Daarnaast is de NVWA met ingang van de nieuwe Alcoholwet ook toezichthouder op de nieuwe regels omtrent verkoop van alcohol op afstand (zie item 'de nieuwe Alcoholwet').

Gemeenten kunnen voor meer informatie over het toezicht houden op de Alcoholwet terecht op de digitale Handreiking Toezicht DHW.

De naleving van de wettelijke leeftijdsgrens voor de verkoop van alcoholhoudende dranken wordt op landelijk niveau gemonitord, in opdracht van het ministerie van VWS. De meeste recente nalevingscijfers per branche vindt u bij Cijfers aanbod en markt. In het Preventieakkoord Problematisch Alcoholgebruik is als doel opgenomen dat de naleving stapsgewijs wordt verbeterd tot 100% in 2030.

In 2016 is de DHW geëvalueerd en zijn tegelijkertijd andere onderdelen van het alcoholbeleid tegen het licht gehouden. Mede gebaseerd op deze evaluatie is op 1 juli 2021 de vervanger van Drank- en Horecawet, de Alcoholwet in werking getreden. Meer hierover op de pagina ‘Landelijk beleid en wetgeving’.